Depremler

Depremler

Depremler, yer kabuğunun iki büyük parçası aniden kayıp olduğunda meydana gelir. Bu, şok dalgalarının bir deprem şeklinde Dünya yüzeyini sallamasına neden olur.

Depremler nerede olur?

Depremler genellikle yer kabuğunun tektonik plakalar adı verilen büyük bölümlerinin kenarlarında meydana gelir. Bu plakalar, uzun bir süre boyunca yavaşça hareket eder. Bazen fay hatları olarak adlandırılan kenarlar sıkışabilir, ancak plakalar hareket etmeye devam eder. Kenarların sıkıştığı yerde basınç yavaş yavaş oluşmaya başlar ve basınç yeterince güçlendiğinde plakalar aniden hareket ederek depreme neden olur.

Ön Şoklar ve Artçı Şoklar

Genellikle büyük bir depremden önce ve sonra daha küçük depremler olacaktır. Daha önce olanlara ön sarsıntı denir. Sonrasında meydana gelenlere artçı sarsıntı denir. Bilim adamları, daha büyük deprem meydana gelene kadar bir depremin bir ön sarsıntı olup olmadığını gerçekten bilmiyorlar.

Sismik dalgalar

Yerden geçen bir depremden kaynaklanan şok dalgalarına sismik dalgalar denir. Depremin merkezinde en güçlüler, ancak dünyanın büyük bir kısmından geçip yüzeye geri dönüyorlar. Ses hızının 20 katı hızla hareket ederler.


Bir depremin sismik dalga grafiği

Bilim adamları bir depremin ne kadar büyük olduğunu ölçmek için sismik dalgaları kullanır. Dalgaların boyutunu ölçmek için sismograf adı verilen bir cihaz kullanıyorlar. Dalgaların boyutuna büyüklük denir.

Bir depremin gücünü anlatmak için bilim adamları Moment Magnitude Scale veya MMS adı verilen bir ölçek kullanırlar (eskiden Richter ölçeği olarak adlandırılırdı). MMS ölçeğindeki sayı ne kadar büyükse, deprem de o kadar büyük olur. MMS ölçeğinde en az 3 ölçmediği sürece genellikle bir deprem fark etmezsiniz. Ölçeğe bağlı olarak neler olabileceğine dair bazı örnekler:
  • 4.0 - Evinizi, sanki yanınızdan büyük bir kamyon geçiyormuş gibi sallayabilir. Bazı insanlar fark etmeyebilir.
  • 6.0 - Eşyalar raflardan düşecek. Bazı evlerde duvarlar çatlayabilir ve pencereler kırılabilir. Merkeze yakın hemen hemen herkes bunu hissedecek.
  • 7.0 - Daha zayıf binalar yıkılacak ve köprülerde ve caddede çatlaklar oluşacaktır.
  • 8.0 - Birçok bina ve köprü yıkılıyor. Yerdeki büyük çatlaklar.
  • 9.0 ve üstü - Tüm şehirler düzleşti ve büyük çaplı hasar.
Merkez üsleri ve Hypocenters

Depremin başladığı yere, yeryüzünün altında, ikiyüzlü denir. Yüzeyde doğrudan bunun üzerindeki yere merkez üssü denir. Yüzeyde bu noktada deprem en güçlüsü olacak.



Bilim adamları depremleri tahmin edebilir mi?

Maalesef bilim adamları depremleri tahmin edemezler. Bugün yapabilecekleri en iyi şey, fay hatlarının nerede olduğunu göstermektir, böylece depremlerin nerede meydana gelebileceğini biliyoruz.

Depremlerle İlgili Eğlenceli Gerçekler
  • Dünyada şimdiye kadar kaydedilen en büyük deprem 1960 yılında Şili'de oldu. Richter Ölçeğine göre 9,6 olarak ölçüldü. ABD'deki en büyüğü, 1964'te Alaska'da 9,2 büyüklüğündeydi.
  • Okyanusta tsunami adı verilen büyük dalgalara neden olabilirler.
  • Tektonik plakaların hareketi, Himalayalar ve And Dağları gibi büyük dağ sıraları oluşturmuştur.
  • Depremler her türlü hava koşulunda olabilir.
  • Alaska, sismik olarak en aktif eyalettir ve California'dan daha büyük depremlere sahiptir.